Perfiles de Movement Makers: Chhaya Chhoum

Chhaya Chhoum y su familia vivieron en campos de refugiades en Tailandia y Filipinas antes de ser reubicades a los Estados Unidos. En 2012, cofundó Mekong NYC, empoderando a personas del sudeste de Asia a través del arte, la cultura, la organización comunitaria y trabajos de defensa comunitaria. Ella es la directora ejecutiva de Mekong NYC.

¿Quiénes son tu gente?

Mi gente son la del sudeste asiático, en su mayoría refugiades camboyanes que sobrevivieron al genocidio y también a la guerra en el sudeste asiático, en su mayoría mujeres y gente queer que ha estado liderando este movimiento desde hace mucho tiempo. Vienen con mucho arte y cultura en todos los sentidos, así es como han sobrevivido al imperialismo estadounidense. Mi gente también son la gente del Bronx. Es una mezcla de refugiades camboyanes, pero también de personas que crecieron en el Bronx y que se criaron en el Bronx.

¿Qué te trae a este movimiento?

Creo que es un respeto y un amor profundo por mi gente, por la cultura, por la justicia, y por la esperanza de que haya una vida mejor, una vida más libre para nuestra gente y para todas las personas, y una claridad en torno a cuál es mi papel en este trabajo como mujer camboyana.

Deshacer y cambiar la cultura es realmente importante, pero también un compromiso con mi profunda comprensión y solidaridad con la gente Negra en este mundo, y en todo el mundo, y en este país. Un compromiso con la gente del Bronx que deshace mucho de la anti-negritud, particularmente para los del Sudeste Asiático, cuando fuimos reasentados aquí en el Bronx, eran gente Negra y morena los que estaban aquí antes que nosotres.

Eso me hizo pensar mucho acerca de lo que significa honrar la historia del Bronx como personas del sudeste asiático que fueron reasentadas aquí. Conocí a muches veteranes que lucharon en la guerra en el Sudeste Asiático. Tenemos que unirnos, sentarnos y compartir el pan, y hablar sobre lo que significa ser eso que separa entre la supremacía blanca y las herramientas de las armas de unes contra otres. Creo que lo que me lleva al trabajo es mi experiencia vivida, pero también honrar la cultura y la historia, deshacer el patriarcado y poner en el centro las vidas de la gente Negra. Ese ha sido mi viaje hasta ahora en el movimiento por la justicia social.

¿Qué aspecto de tu trabajo en el movimiento te trae alegría?

Hay mucho. Pienso en el movimiento que hemos construido en los últimos 20 años desde que había muchas personas del Sudeste Asiático organizándose en ese entonces con el Partido Pantera Negra, en contra de la guerra en el Sudeste Asiático. Creo que hubo algo sobre el hecho de que les refugiades fueran el comienzo de este movimiento, el movimiento del Sudeste Asiático por la justicia social. Comenzó en el Bronx, comenzamos a organizarnos y así se expandió. Creo que, para mí, una de las mayores alegrías es crear un canal y un ecosistema que realmente apoye a las organizaciones y personas radicales del sudeste asiático y lideradas por mujeres queer.

Con eso viene mucha alegría de aprender cosas nuevas, de ver las cosas de diferentes maneras, de desafiarme a mí misma, de deshacerme y aprender, tal como dije antes. Me emociono mucho cuando digo: “Está bien, este análisis tiene mucho sentido”, cosas así, leyendo esas cosas y viendo que hemos construido un espacio donde nuestra organización y nuestro movimiento, centrados no solo en la gente Negra, y nuestra experiencia, pero también colocando en el centro de nuestro movimiento a la gente queer. Incluso llegando a un lugar donde todo el mundo sabe que si entras al Mekong, eres queer a menos que nos digas lo contrario.

Crear un mundo que sea contrario a todo lo demás en lo que existimos y que conocemos. Tenemos un programa para jóvenes y un programa para personas mayores, se hablan de algunas prácticas culturales jodidas, lo cual es genial. Creo que al criar a mis hijes en el movimiento, elles pueden ver que me da mucha alegría. Creo que les padres dicen esto todo el tiempo, cómo sus hijes les dan alegría, y al igual que mi hija, que va a cumplir 21 años, tiene el pensamiento más feminista que pueda imaginar. Mi hijo, criando a un hijo gay que está constantemente revisando el patriarcado, constantemente diciéndome lo jodidamente mediocres que son los hombres. Ese tipo de cosas.

Luego, mi hija menor, que dice: “No, no puedes hablarme así, estos son los límites”, para ver la forma en que han vivido, es una vida tan real, pero de una manera que desafía a su padre, desafía a sus abuelos. Elles son les que ahora están haciendo el cambio cultural en nuestra familia porque nos controlan. Mi mayor alegría es verles– Dije, ¡Vaya!, estaban escuchando en estas reuniones a las que los llevó, grandes concentraciones, conferencias o marchas y protestas. Eso es lo que también me alegra, verles crecer en un estilo de vida feminista en todos los sentidos.

Simplemente viven el feminismo todos los días. Elles no mienten con el feminismo blanco, nosotres no hacemos eso. Les daré un ejemplo. Mi hijo comenzó este grupo de personas de color en la escuela secundaria. Él va a la Academia de Danza Alvin Ailey. Todos mis hijos bailan, y él dice, “Ma’, una de las blancas quiere ser parte de nuestro club” y él dice, “Tuve que decirle que se fuera con su gente”. Ve a hablar sobre racismo, con tu gente blanca, porque no podemos darte ese espacio a ti.

No le dije eso o tal vez lo hice, no lo sé. El comprender está en él de forma innata lo que significa tener espacio. Él dice: “Soy el más gay de los gays en nuestra familia”. Yo digo: “Lo entiendo, lo entendemos. Tenemos muchos miembros de la familia homosexuales y trans”. Para él, es como, “De hecho, estoy liderando la conversación internamente en nuestra familia”. De todos modos, esta familia ha aprendido lo que significa para él tomar el espacio y lo que significa ser como, “No, este es nuestro espacio, no es el tuyo”. Ni siquiera es como, estoy estudiando cómo tienes que sentarte y como, oh, déjame hablarte sobre esto, y esto, pero él está escuchando, está escuchando.

Eso es hermoso. ¿También eres bailarina?

Lo soy, yo bailo. Somos bailarines profesionales. Elles también lo saben. Realmente tampoco tenemos un canal cultural de esa manera porque todos nuestros artistas fueron asesinados, les bailarines. Mi trabajo a nivel internacional se trata de revivir eso como un acto de resistencia.

¿Qué movimientos estás haciendo para terminar la violencia?

Hay diferentes niveles, hay nivel comunitario, hay nivel personal y hay nivel de movimiento. A nivel de movimiento, desafiando y luchando contra la deportación de personas del Sudeste Asiático y la deportación en general. Insisto, siempre me di cuenta de que cuando me muevo a estos espacios, podemos hablar de capitalismo, hablaremos de imperialismo, pero no podemos hacer el trabajo a menos que realmente nos centremos, cómo la violencia transfóbica, homofóbica y también la violencia de género se manifiesta en nuestro trabajo.

Te estoy salvando, pero también te estoy haciendo sobrevivir al mismo tiempo. Voy a poner fin a tu deportación, pero no a la violencia en mi contra o en contra de mi hijo. A nivel personal, es que– simplemente todo está conectado. Lo personal, lo político y realmente, para mí, la construcción de una lente feminista del Sudeste Asiático. Durante mucho tiempo, creo que nunca me reconocí lo suficiente en torno al trabajo y el trabajo que puse en la construcción de este movimiento en los últimos 20 años. ¿Cómo empiezo a contar historias sobre el feminismo del Sudeste Asiático? ¿Cómo se desarrolló y qué significa ser una feminista del Sudeste Asiático?

¿Cuál es nuestra contribución al movimiento feminista en este mundo para poner fin a la violencia de género, para poner fin a la violencia contra las personas queer, las personas trans? Pienso en construir el Mekong, cuando comencé el Mekong hace nueve años. No sabía lo que estaba haciendo y pensé: “No puedo hacer esto”. Estaba saliendo de la depresión, estaba saliendo del posparto, acababa de dar a luz. Les jóvenes literalmente decían: “Tú puedes”, mientras yo decía, “Se terminó el movimiento. Ha fallado muchas veces”. Me rompió el corazón, y luego dijeron: “No, tú puedes”. Todos los días estaban en mi casa.

Creo que se trata de todos los días tener esperanzas. Vivir en un mundo donde la gente pueda vivir al máximo. Insisto, soy el tipo de mamá que va con mis hijes y soy como– Nunca les crié para que tuvieran que ser de cierta manera. Me alegra tanto verles vivir su mejor vida y creo que eso es lo que es para todes. Todes merecemos vivir nuestras mejores vidas y todes llegamos a ser lo que nos hace sentir más libres. La enseñanza budista también me ayuda a pensar en el sufrimiento y en todo eso.

Creo que mi trabajo diario es recordarnos a nosotres mismes con quién estamos realmente enojades. Estamos realmente enojades con la supremacía blanca, con el imperialismo. No son solo estas palabras, sino que en realidad tiene implicaciones que no me permiten vivir al máximo, que no permiten que mis hijes vivan su vida más plena y hermosa. Ese es el trabajo, recordarnos a nosotres mismes que debemos tener esperanza, amar tanto, tan profundamente y compartir esas cosas cuando tenemos victorias, grandes o pequeñas, con hijes, sin hijes, todas esas cosas.

¿Cómo describirías tus fortalezas de liderazgo?

Tuve una conversación anoche y ella me dijo: “Eres demasiado indulgente”. Le dije: “En realidad, no siento que perdonar a la gente sea algo malo”. La gente podría pensar eso, pero lo que he aprendido en el movimiento, cómo me ha fallado y cómo la gente me ha tratado a mí y a mis compañeros más cercanos, causando daño y como todas esas cosas. Soy súper indulgente, digo, “Ellos no sabían”.

La idea de que yo sé que están sobreviviendo a algo y yo les estoy haciendo sobrevivir y esa comprensión, no sé cómo ponerlo en el término estilo de liderazgo, pero pienso en– El perdón también proviene mucho del amor y por eso dirijo mucho con amor. Solía pensar que era una brecha enorme, como ¿por qué soy tan indulgente? Se nos enseña a que de cierta manera nos mantengamos firmes. Soy firme pero también soy muy indulgente porque sé que no viniste en tu mejor momento la semana pasada y por eso me hablaste de cierta manera y quiero saber de dónde vino eso.

Para mí, perdonar tiene sus raíces en el amor, pero también es cómo este descubrimiento de cuál es su historia, por qué les estoy perdonando y por qué es importante para elles contar su historia cuando piden perdón. Estamos construyendo. Quiero decir que ese es mi estilo de liderazgo.

¿Qué te ayuda quedar en este movimiento?

El movimiento es mi primer amor. Realmente quiero que vivamos en libertad y por eso la esperanza me mantiene en el trabajo, la lucha me mantiene en el trabajo, el crecimiento constante y la constante profundización del análisis y el pensamiento de formas de ser eso que ni siquiera sabíamos que puede existir.

Creo que un profundo amor por la justicia, un compromiso con nuestra propia gente. Muchas veces he visto a personas en el movimiento destacar y venir, elles quieren– Es como si abandonaran el movimiento. Creo que hay desesperanza en eso, nuestra gente se va a liberar unes a otres y luego nuestra liberación está ligada a les demás y la esperanza de un mundo realmente libre. Eso es lo que me mantiene en este trabajo.

ឆៃយ៉ា ​ឆោម

លោកស្រី​ ឆៃយ៉ា ​ឆោម និង ក្រុមគ្រួសារបានរស់នៅក្នុងជំរុំជនភៀសខ្លួនក្នុងប្រទេសថៃ និង ហ្វីលីពីន មុនពេលត្រូវបានផ្លាស់ទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្នុងឆ្នាំ 2012 លោកស្រីបានសហការបង្កើតសមាគមន៍ មេគង្គ ដោយផ្តល់អំណាចដល់ប្រជាជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍តាមរយៈ សិល្បៈ វប្បធម៌ ការរៀបចំសហគមន៍ និង ការតស៊ូមតិ។ លោកស្រីគឺជានាយកប្រតិបត្តិនៃ សមាគមន៍មេគង្គ ។

​​តើអ្នកណាជាប្រជាជនរបស់អ្នក?

ប្រជាជនរបស់ខ្ញុំគឺជាជនជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលភាគច្រើនជាជនភៀសខ្លួនកម្ពុជា ដែលបានរួចរស់ជីវិតពី របបប្រល័យពូជសាសន៍ និង សង្គ្រាមនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ ដែលភាគច្រើនជាស្ត្រី និង ប្រជាជនដែល ស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា ដែលជាជនភៀសខ្លួន និង បានដឹកនាំកម្លាំងចលនានេះជាយូរមកហើយ។ ពួកគេនាំមក ជាមួយនៅសិល្បៈ និង វប្បធម៌ជាច្រើនតាមគ្រប់មធ្យោបាយ នោះហើយជាអ្វីដែលជួយអោយពួកគេបាន ស់រាន មានជីវិត ពីចក្រពត្តិនិយមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ប្រជាជនរបស់ខ្ញុំក៏ជាប្រជាជន នៅក្នុងទីក្រុងប្រង់ផងដែរ។ វាជាល្បាយនៃជនភៀសខ្លួនកម្ពុជា ប៉ុន្តែក៏មានប្រជាជនដែលក៏កើតនៅក្នុងទីក្រុង​ប្រង់ និង ត្រូវបានចិញ្ចឺម អោយរស់រាននៅក្នុងទីក្រុងប្រង់ផងដែរ។

តើអ្វីជាកត្តាដែលនាំអ្នកមកធ្វើការងាររបស់នេះ?

ខ្ញុំគិតថាវាជា ការគោរព និង សេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏ជ្រាលជ្រៅសម្រាប់ប្រជាជនរបស់ខ្ញុំ និង សម្រាប់វប្បធម៌ និង យុត្តិធម៌ ហើយក្តីសង្ឃឹមថានឹងមានជីវិតប្រសើរជាងមុន ជីវិតដែលមានសេរីភាពជាងមុនសម្រាប់ប្រជាជនយើង និង ប្រជាជនទាំងអស់, និង ភាពច្បាស់លាស់អំពីតួនាទីរបស់ខ្ញុំ​ក្នុង​ការងារ​នេះ​ក្នុងនាមជា​ស្ត្រី​ខ្មែរម្នាក់។

ការធ្វើឡើងវិញ និង ការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌ពិតជាមានសារៈសំខាន់ ប៉ុន្តែក៏ជាការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះការយល់ដឹងដ៏ ជ្រាលជម្រៅរបស់ខ្ញុំ និង សាមគ្គីភាពសម្រាប់ប្រជាជនស្បែកខ្មៅនៅក្នុងពិភពលោកនេះ, ជុំវិញពិភពលោក និង នៅក្នុងប្រទេសនេះ។ ការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះប្រជាជននៃទីក្រុងប្រង់ ដែលលុបចោលការប្រឆាំងនឹងជនជាតិ ស្បែកខ្មៅជាច្រើន ជាពិសេសសម្រាប់ប្រជាជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅពេលដែលយើងត្រូវបានគេតាំងទីលំនៅ ថ្មីនៅក្នុងទីក្រុងប្រង់ នេះវាគឺជាការស្វះស្វែងមួយនៃជនជាតិស្បែកខ្មៅទាំងអស់ដែលនៅរស់នៅ ទីនេះមុនយើង ទាំងអស់គ្នា។

វាធ្វើឱ្យខ្ញុំគិតច្រើនអំពីអត្ថន័យនៃការផ្តល់ការគោរពដល់ប្រវតិ្តសាស្រ្តនៃទីក្រុងប្រង់ដែលជាកន្លែងដែលប្រជាជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍បានមកតាំងទីលំនៅថ្មីនៅទីនេះ។ ខ្ញុំ​បាន​ជួប​អតីត​យុទ្ធជន​ជា​ច្រើន​នាក់​ដែលធ្លាប់បាន​ធ្វើ​សង្គ្រាម ​នៅប្រទេស​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ យើង​បាន​មក​ជុំ​គ្នាហើយ​អង្គុយ​កាច់ចំណិតនំបុ័ងជាមួយគ្នា, ​និយាយ​អំពី​អត្ថន័យ​នៃ​ ការ​ដែលយេីងក្លាយ​ជាឧបករណ៍​អាវុធ​ប្រឆាំង​នឹង​គ្នា​ទៅវិញទៅមកដោយសារ​ឧត្តមភាពស្បែក​ស​ និង ការ លើកតំកើងវប្បធមន៍ស្បែកសជាងអ្វីៗទាំងអស់។ ខ្ញុំ​គិត​ថា​អ្វី​ដែល​នាំ​ខ្ញុំ​ទៅ​រក​ការងារ​នោះ​គឺ​ជា​បទពិសោធន៍​រស់​ នៅ​របស់​ខ្ញុំ ប៉ុន្តែ​ក៏​ជា​ការ​លើក​តម្កើង​វប្បធម៌ និង ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ការ​លុបបំបាត់​ការលើកតំកើងអយ្យកោបុរស និង​ ការ​ផ្ដោត​លើ​ជីវិត​នៃប្រជាជនស្បែកខ្មៅ។ នោះជាដំណើរការងាររបស់ខ្ញុំរហូតមកដល់ពេលនេះ ក្នុងចលនា យុត្តិធម៌សង្គម។

តើទិដ្ឋភាពអ្វីខ្លះនៃចលនាការងាររបស់អ្នកដែលនាំមកនូវភាពរីករាយដល់អ្នកបំផុត?

បើនិយាយពីភាពរីករាយ ខ្ញុំមាន​ច្រើនណាស់។ ខ្ញុំគិតអំពីចលនាដែលយើងបានបង្កើតឡើងក្នុងរយៈពេល 20 ឆ្នាំមុនចាប់តាំងពីមាន ប្រជាជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាច្រើនបានរៀបចំ និង ចូលរួមគាំទ្រជាមួយគណបក្ស Black Panther ប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាម នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ការ​ដែលមាន​ជនភៀសខ្លួន​ជា​អ្នក ​ចាប់​ផ្តើម​នៃ​ចលនា​នេះ​គឺ​ ចលនាប្រជាជន​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ដើម្បី​យុត្តិធម៌​សង្គម។ វាបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុង ទីក្រុងប្រង់ យើងក៏បានចាប់ផ្តើមរៀបចំសហគមន៍ ​ហើយវាក៏ចាប់ផ្តើមផ្តល់ឥទ្ធិពលល្អដល់សហគមន៍យើង។ ខ្ញុំគិតថា សម្រាប់ខ្ញុំ ភាពរីករាយដ៏ធំបំផុតមួយគឺការបង្កើតរលកនៃចលនា និង ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដែលផ្តល់ ការគាំទ្រដល់ប្រជាជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍ អង្គការ និង ប្រជាជនដែលដឹកនាំដោយស្ត្រី និង អ្នកស្រលាញ់ភេទ ដូចគ្នា។

ជាមួយគ្នានេះដែរ ភាពរីករាយជាច្រើននៃការរៀនពីអ្វីដែលថ្មីៗ ការសម្លឹងមើលវត្ថុមួយៗក្នុងអត្ថន័យផ្សេងៗ ការសាកល្បងជម្រុញខ្លួនឯង ការធ្វើ​ និង ការរៀនឡើងវិញដូចខ្ញុំបាននិយាយពីមុន។ ខ្ញុំពិតជារំភើប ណាស់នៅពេលខ្ញុំអាចនិយាយថា វាដូចជាមិនអីទេ, ការវិភាគនេះមានអត្ថន័យណាស់​, អានរឿងទាំងនោះ ហើយបានឃើញថា យើងបានបង្កើតកន្លែងមួយ ដែលជាសមាគមន៍ និង ជាចលនារបស់យើងដែលផ្តោតលើ មិនត្រឹមតែ សហគមន៍ស្បែកខ្មៅ និង បទពិសោធន៍របស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ​យើងក៏​ផ្តោត​លើ​មនុស្ស​ដែល ស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាក្នុង​ចលនា​របស់​យើង​ផងដែរ។ សូម្បីតែមកដល់កន្លែងដែលគ្រប់គ្នាដឹងថា ប្រសិនបើអ្នក ដើរចូលមកកាន់សមាគមន៍មេគង្គ អ្នកនឹងរួមជាប្រជាជនភេទទីបី លុះត្រាតែអ្នកប្រាប់យើងថាសព្វនាមភេទរបស់ អ្នកជាអ្វី។

ការបង្កើតពិភពលោកមួយដែលផ្ទុយទៅនឹងអ្វីៗផ្សេងទៀតដែលយើងមាន គឺយើងបានដឺងច្បាស់។ សមាគមន៍ យើង​មាន​កម្មវិធី​យុវជន និង ​កម្មវិធី​មនុស្ស​ចាស់​ដែល​ពួកគេ​ចូលរួមមដោយសារ​ការ​អនុវត្ត​នៅវប្បធម៌ ​ដែល​មាន ​លក្ខណៈ​មិនអំណោយផលល្អ។ ខ្ញុំ​គិត​ថា ​សម្រាប់​ខ្ញុំ​ការចិញ្ចឹម​បុត្រាបុត្រី​របស់​ខ្ញុំ​នៅ​ក្នុង​ចលនា​នេះ​ធ្វើអោយ ពួក​គេ​បាន​ទទួល​ការយល់ដឹងជាច្រើនដែលនាំមកនូវភាពរីករាយដល់ខ្ញុំ​។ ខ្ញុំគិតថា ឪពុកម្តាយរាល់គ្នា ក៏និយាយ បែបនេះដែរ, កូនៗរបស់ពួក​គេ គឺជាគន្លឺះដែលនាំឱ្យពួកគេសប្បាយរីករាយ ដូចជា កូនស្រីរបស់ខ្ញុំដែល នឹងមានអាយុ 21ឆ្នាំ ដែលមានគំនិតរឺងមាំដូចជាស្ត្រីបំផុតដែលខ្ញុំតែងតែស្រមៃចង់បាន។ កូនប្រុសរបស់ខ្ញុំ- ការចិញ្ចឹមកូនប្រុស ដែលជាមនុស្សដែលលើកតំកើងការស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា ដែលតែងតែជាអ្នក ដែលតែងតែ ចាំថ្កោលទោសទៅលើភាពជាអយ្យកោបុរសនៅក្នុងគ្រួសារ ហើយគាត់តែងតែប្រាប់ខ្ញុំឥតឈប់ឈរថា ភាពជា មនុស្សប្រុសមិនអស្ចារ្យអ្វីណាស់ណានោះទេ។

ចំណែកកូនស្រីពៅរបស់ខ្ញុំវិញ គាត់ជាមនុស្សដែលចេះការពារខ្លួនឯង គាត់មិនដែលអោយអ្នកណាដេីរខ្សែរលេី គាត់ទេ។ គាត់តែងតែនិយាយថា “ទេ អ្នកឯងមិនអាចនិយាយជាមួយខ្ញុំបែបនេះទេ នេះជាព្រំដែនរបស់ខ្ញុំ សុំអ្នកកុំដេីរហួស” ខ្ញុំបានមើលឃេីញពីរបៀបដែលពួកគេរស់នៅ វាគឺជាជីវិតពិត ប៉ុន្តែពួកគេក៏ត្រូវប្រឈមនឹង ឪពុករបស់គេ​ ប្រឈមនឹងជីដូនជីតារបស់ពួកគេ។ ពួកគេគឺជាមនុស្សដែលកំពុងធ្វើការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌នៅក្នុង គ្រួសាររបស់យើង ហេីយពួកយេីងទទួលបានការត្រួតពិនិត្យពីពួកគាត់ជាប្រចាំ។ សេចក្តីអំណរដ៏ធំបំផុតរបស់ ខ្ញុំគឺ ការឃើញពួកគេ – ខ្ញុំតែងតែគិតថា វាអស្ចារ្យណាស់ដែលពួកគេតែងតែស្តាប់នៅការប្រជុំ ដែលខ្ញុំនាំ ពួកគេមក ការប្រជុំ និង សន្និសីទដ៏វែងឆ្ងាយ ឬ ការប្រមូលផ្តុំ និង ការតវ៉ាជាដើមដែលពួកគេបានចូលរួម។ នោះហើយ ជាអ្វីដែលនាំឱ្យខ្ញុំរីករាយផងដែរក្នុងការឃើញពួកគេរីកចម្រើនក្នុងរបៀបរស់នៅបែបស្ត្រីនិយម តាមគ្រប់មធ្យោបាយ។

ពួក​គេ​គ្រាន់​តែ​រស់​នៅរបៀប​ជា​ស្ត្រី​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ។ ពួក​គេ​មិន​រវីរវល់ ឬ បង្កើតទំនាក់ទំនង​នឹង​ស្ត្រី​និយម​ស្បែក ​ស​ទេ ពួកយើង​មិន​ធ្វើ​បែប​នោះ​ទេ។ ខ្ញុំនឹងផ្តល់ឱ្យអ្នកនូវឧទាហរណ៍មួយ​ កូនប្រុសរបស់ខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមក្រុម មនុស្សស្បែកចំរុះពណ៌នៅក្នុងវិទ្យាល័យរបស់គាត់។ គាត់ទៅរៀននៅសាលារបាំ Alvin Ailey ។ កូនៗរបស់ខ្ញុំទាំងអស់ជាអ្នករាំ ហើយកូនប្រុសរបស់ខ្ញុំគាត់និយាយថា “ម៉ាក់” ជនជាតិស្បែកសម្នាក់ចង់ចូលរួមជា ផ្នែកមួយនៃក្លឹបរបស់ខ្ញុំ” ហើយគាត់និយាយថា “ខ្ញុំត្រូវតែប្រាប់នាងអោយទៅចូលរួមជាមួយក្រុមស្បែកស របស់អ្នកទៅ”។ ចូរ​អ្នកទៅ​និយាយ​អំពី​ការ​រើសអើង​ជាតិ​សាសន៍​ជាមួយ​មនុស្ស​ស្បែក​សរបស់​អ្នកទៅ ព្រោះ ​យើង​មិន​អាច​ទុក​កន្លែង​នេះជាកន្លែងដែលយេីងត្រូវនិយាយបកស្រាយ​សម្រាប់​អ្នក​បាន​ទេ។

ខ្ញុំ​មិន​បាន​ប្រាប់​គាត់​បែបនេះទេ ឬ​ ប្រហែល​ជា​ខ្ញុំ​បានប្រាប់ក៏​មិន​ដឹង​ដែរ។ វាគឺនៅក្នុងខ្លួនគាត់ដែលយល់ ពីអត្ថន័យនៃការមានគំលាតដែលជារបស់ខ្លួន។ គាត់និយាយថា “ខ្ញុំជាមនុស្សស្រលាញ់ភេទដូចគ្នាក្នុងគ្រួសារ យើង”។ ហេីយខ្ញុំនិយាយថា “ខ្ញុំទទួលបានវា យើងទទួលបានវា។ យើងមានសមាជិកគ្រួសារស្រលាញ់ ភេទដូចគ្នាជាច្រើន និង សមាជិកប្តូរភេទផងដែរ”។ សម្រាប់គាត់វាមានន័យថា “ខ្ញុំពិតជាអ្នកដឹកនាំការ សន្ទនាផ្ទៃក្នុងនៅក្នុងគ្រួសាររបស់យើង”។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយគ្រួសារនេះបានដឹងពីអត្ថន័យនៃការផ្តល់ ទីកន្លែងសមស្របមួយសម្រាប់គាត់ដើម្បីរៀនពីខ្លួនគាត់ហើយប្រកាន់ជំហរថា “ទេ នេះជាទីកន្លែងសុវត្តិភាព របស់យើងមិនមែនជារបស់អ្នកទេ”។ យើងមិនចាំបាប់ត្រូវសិក្សាពីរបៀបដែលអ្នកត្រូវអង្គុយ ឬ ដើរ ហើយធ្វើអ្វី ដែលអ្នកដទៃចូលចិត្ត  ប៉ុន្តែគាត់វិញ គឺគាត់មិនស្ទាក់ស្ទេីរនឹងនិយាយឡើយ អ្វីដែលគាត់ចង់និយាយគឺគាត់ និយាយហើយគាត់ក៏ និងស្តាប់ដោយមិនចាំបាច់មានអ្នកប្រាប់គាត់។

វាពិតជាមានអត្ថន័យណាស់។ តើអ្នកជាអ្នករាំដូចកូនៗរបស់អ្នកដែរទេ?

ចាសខ្ញុំក៏ជាអ្នករាំម្នាក់ដែរ។ យើងជាអ្នករាំអាជីព។ ពួកគេក៏ដឹងដែរ។ យើង​ក៏​មិន​ដែលមាន​ខ្សែស្រលាយខាង ផ្នែកវប្បធម៌​អ្វីដែរ ព្រោះ​សិល្បករ​របស់​យើង​ទាំង​អស់​ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់នៅក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍​ រួម ទាំងអ្នក​រាំផងដែរ។ ហើយការងារ ជា​អន្តរជាតិ ​របស់​ខ្ញុំ​​គឺ​ទាក់ទងអំពី​ការ​រស់​ឡើង​វិញ​នៃ​ការ​តស៊ូ។

តើ​អ្នក​អាចនិយាយបានទេថាអ្វី​ជា​ចលនា​ដែល​អ្នក​កំពុង​ធ្វើ​ដើម្បី​បញ្ចប់​អំពើ​ហិង្សា?

ចំពោះខ្ញុំ វាមានកម្រិតផ្សេងៗគ្នា មានកម្រិតសហគមន៍ មានកម្រិតផ្ទាល់ខ្លួន និង មានកម្រិតប្រព័ន្ធចលនា។ នៅលើកម្រិត នៃប្រព័ន្ចចលនា គឺការប្រឈម និង ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការនិរទេសប្រជាជនអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និង ការនិរទេសអមនុស្សធម៍ជាទូទៅ។ ជាថ្មីម្តងទៀតខ្ញុំបានដឹង និង យល់ច្បាស់នៅពេល ដែលខ្ញុំចាប់ផ្តើមធ្វើការងារនេះ យើងអាចនិយាយអំពីបញ្ហាមូលធននិយម យើងនិយាយអំពីចក្រពត្តិនិយម ប៉ុន្តែយើងមិនអាចធ្វើការងារបានទេ លុះត្រាតែយើងផ្តោតជាសំខាន់ទៅលើ​ការរើសអើងអ្នកស្រឡាញ់ភេទ ដូចគ្នា និង អំពើហឹង្សា នៃយេនឌ័រកើតឡើងនៅក្នុងការងាររបស់យើង។

ខ្ញុំកំពុងតែជួយសង្គ្រោះអ្នក ស្របពេលដែលខ្ញុំក៏កំពុងត្រដររស់នៅក្រោមការធ្វើបាបរស់អ្នកក្នុងពេលតែមួយ ដែរ។ ខ្ញុំកំពុងប្រឺងប្រែងបញ្ចប់ការនិរទេសជនមកលើអ្នក ប៉ុន្តែអ្នកមិនបញ្ចប់អំពើហិង្សាដោយចេតនា ឬ អចេតនា មកលើខ្ញុំ ឬ កូនប្រុសរបស់ខ្ញុំទេ។ នៅជុំវិញកម្រិតបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួន គឺថាវាត្រូវបានភ្ជាប់ទាក់ទងគ្នាទាំងអស់។ មិនថាបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួន និង បញ្ហានយោបាយ សម្រាប់ខ្ញុំគឺការកសាងកែវភ្នែកនៃភាពជាស្ត្រីនិយម អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជាយូរណាស់មកហើយ ខ្ញុំមិនដែលគិតថាខ្ញុំបានផ្តល់ការទទួលស្គាល់ និង លើកតំកើងខ្លួនឯងបានគ្រប់គ្រាន់ នោះទេ ទាំងជុំវិញកម្លាំងពលកម្ម និង ការងារដែលខ្ញុំដាក់បញ្ចូលក្នុងការកសាងចលនានេះក្នុង រយៈពេល 20 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ តើខ្ញុំនឹងចាប់ផ្តើមនិយាយរឿងជុំវិញភាពជាស្ត្រីជនជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយតើវាកើតឡើង ដោយរបៀបណា និង ថាតើវាមានន័យយ៉ាងណា?

តើការរួមចំណែករបស់យើងចំពោះចលនាស្ត្រីនៅក្នុងពិភពលោកនេះ ក្នុងការបញ្ចប់អំពើហិង្សាលើយេនឌ័រ នៅ ក្នុងការបញ្ចប់អំពើហិង្សាលើមនុស្ស​ភេទទីបីជាទូទៅជាអ្វី? ខ្ញុំ​គិត​អំពី​ការ​ក៏សាងសមាគន៍​មេគង្គ​ នៅ​ពេល ​ដែល​ខ្ញុំ​ចាប់​ផ្ដើមសមាគន៍​​មេគង្គ​កាល​ពី​ប្រាំបួន​ឆ្នាំ​មុន។ ខ្ញុំ​មិន​ដឹង​ថា​ ខ្ញុំ​កំពុង​ធ្វើ​អ្វី​ទេ ហើយ​ខ្ញុំ​គិតថា “ខ្ញុំ​មិន​អាច​ធ្វើ ​ការ​នេះ​បាន​ទេ”។ ខ្ញុំទើបនឹងផុត​ចេញ​ពី​ជំងឺ​ធ្លាក់​ទឹក​ចិត្ត ខ្ញុំ​ទើបនឹង​សម្រាលកូន។ ក្មេងៗដែលធ្វើការជាមួយខ្ញុំបាន លើកទឺកចិត្តខ្ញុំ ហើយគេនិយាយថា “អ្នកអាចធ្វើបាន” ។ ខ្ញុំបានគិតទៀតថា “ខ្ញុំមិនអាចបន្តទៅមុខទៀតបានទេ។ វាបរាជ័យជាច្រើនដងមកហើយ”។ ខ្ញុំ​ខូច​ចិត្ត​ខ្លាំង​ណាស់ ហើយពួកគាត់នៅតែបន្តលើកទឺកចិត្តខ្ញុំថា “ទេ អ្នក​អាចធ្វើបាន”។ ហើយចាប់ពីពេលនោះមកពួកគេតែងតែមក​ផ្ទះខ្ញុំរាល់​ថ្ងៃដើម្បីរួមគ្នាបង្កើតសមាគមន៍នេះ ឡើង។

ខ្ញុំ​គិត​ថា​រាល់​ថ្ងៃ​យើងត្រូវផ្តោតទៅលើ​​ការ​មាន​សង្ឃឹម។ ដើម្បីរស់នៅក្នុងពិភពលោកដែលមនុស្សអាចរស់នៅ បានពេញលេញបំផុត។ ខ្ញុំ​ជា​ប្រភេទ​ម្តាយម្នាក់​ដែល​តែងតែនិយាយទៅ​កាន់​កូន​របស់​ខ្ញុំថា ​ខ្ញុំ​មិនរំពឹងអោយ ពួកគេធំឡើងតាមរបៀបរបបតឹងរឹងណាមួយនោះទេ។ ខ្ញុំ​មាន​សេចក្តី​រីករាយ​ជា​ខ្លាំង​ដែល​ឃើញ​ពួកគេ​រស់នៅ ​ក្នុង​ជីវិត​ដ៏​ល្អ​បំផុត​តាមបែបរបស់​ពួកគេ ហើយ​ខ្ញុំ​គិត​ថា​នោះ​ហើយជា​អ្វី​ដែល​ល្អបំផុត​សម្រាប់​អ្នក​រាល់​គ្នា​។ យើង ទាំងអស់គ្នាសមនឹងរស់នៅក្នុងជីវិតដ៏ល្អបំផុតរបស់យើង ហើយយើងទាំងអស់គ្នាសមនឹងទទួលបានអ្វីដែលធ្វើ ឱ្យយើងមានអារម្មណ៍ថាមានសេរីភាពបំផុត។ ការ​ប្រៀនប្រដៅ​របស់​ព្រះពុទ្ធ​ក៏​ជួយ​ឱ្យ​ខ្ញុំ​គិត​អំពី​ទុក្ខ និង ​បញ្ហា ​ទាំង​អស់​នោះផងដែរ។

ខ្ញុំគិតថារាល់ថ្ងៃការងាររបស់ខ្ញុំគឺដើម្បីរំលឹកខ្លួនឯងថា តើអ្នកណាដែលផ្តល់ការឈឺចាប់មកអោយយើង តើអ្នកណាដែលយើងត្រូវបញ្ចេញកំហឹងដាក យើងពិតជាខឹងសម្បារចំពោះឧត្តមនិយមភាពស្បែកស និង ចក្រពត្តិនិយម។ វាមិនមែនគ្រាន់តែជាពាក្យទាំងនេះទេ ប៉ុន្តែវាពិតជាមានអត្ថន័យម្ម្យ៉ាង ដែលមិនអនុញ្ញាតឱ្យ ខ្ញុំរស់នៅឱ្យបានពេញលេញបំផុត មិនអនុញ្ញាតឱ្យកូនរបស់ខ្ញុំរស់នៅក្នុងជីវិតដ៏ស្រស់ស្អាតបំផុតរបស់ពួកគេ។ ទាំងនោះហើយជាការងារដែលយើងត្រូវធ្វើ គឺរំលឹកខ្លួនយើងឱ្យមានសង្ឃឹម និង ផ្តល់ក្តីស្រឡាញ់អោយ ជ្រាលជ្រៅ និង ចែករំលែករឿងទាំងនោះ នៅពេលដែលយើងមានជ័យជំនះ មិនថាធំ ឬ តូច កូន ឬ មិនមានកូន ចែករំលែករឿងទាំងអស់នោះទៅកាន់គ្នាទៅវិញទៅមក។

តើអ្នកនឹងពណ៌នាអំពីភាពខ្លាំងនៃភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់អ្នកដោយរបៀបណា?

ខ្ញុំ​បាន​សន្ទនា​គ្នា​កាល​ពី​យប់​មិញ ហើយ​នាង​បាន​និយាយ​ថា “អ្នក​ពូកែអត់​ទោស​ពេក” ខ្ញុំ​បាន​ប្រាប់​នាងថា “តាម​ពិត​ខ្ញុំ​មិន​មាន​អារម្មណ៍​ថា​ខ្ញុំ​អត់​ទោស​អោយនរណាម្នាក់ជា​រឿង​អាក្រក់​នោះ​ទេ”។ មនុស្សមួយចំនួន ប្រហែលជាគិតអញ្ចឹង ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំបានរៀននៅក្នុងប្រព័ន្ធចលនា និង ការដែលវាធ្វើអោយខ្ញុំបរាជ័យ និង ការដែលមនុស្សបានប្រព្រឹត្តអាក្រក់មកលើខ្ញុំ និង សមមិត្តជិតស្និទ្ធបំផុតរបស់ខ្ញុំដែលបង្កឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ដល់ពួកយើង និង អ្វីៗទាំងអស់នោះ។ ខ្ញុំពិតជាមនុស្សម្នាក់ដែលអភ័យទោសខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំគិតថា “គេមិនដឹង”។

គំនិតដែលខ្ញុំដឹងថាពួកគេកំពុងរស់រានមានជីវិតពីអ្វីមួយ ហើយខ្ញុំកំពុងរស់រានមានជីវិតពីពួកគេ ហើយការ យល់ដឹងនោះ ខ្ញុំមិនដឹងថាត្រូវដាក់វាដោយរបៀបណានៅក្នុងពាក្យថា ទម្រង់ភាពជាអ្នកដឹកនាំ Pérez ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតអំពីការអភ័យទោសកើតឡើងមកជាមួយការស្រឡាញ់​ផង​ដែរ ដូច្នេះភាពជាអ្នក​​ដឹក​នាំរបស់ ខ្ញុំគឺមកជាមួយនឹង​សេចក្ដី​ស្រឡាញ់​​។ ខ្ញុំ​ធ្លាប់​គិត​ថា​វា​ជា​គម្លាត​ដ៏​ធំមួយ ដូច​ជា ​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​ខ្ញុំ​ចេះអត់ទោស ខ្លាំង​ម្ល៉េះ? ពួកយើង​ត្រូវ​បាន​គេ​បង្រៀន​ឱ្យ​ចេះបត់បែនតាមកាលះទេសះ​ជាក់លាក់មួយ និង ឈរក្នុងជំហរ​យ៉ាង ​រឹង​មាំ។ ខ្ញុំរឹងមាំ ប៉ុន្តែខ្ញុំក៏ចេះអត់អោនដែរ ព្រោះខ្ញុំដឹងថាអ្នកមិនបានមកជាមួយភាពល្អបំផុតរបស់អ្នកកាលពី សប្តាហ៍មុន ហើយនោះហើយជាមូលហេតុដែលអ្នកនិយាយជាមួយខ្ញុំតាមរបៀបជាក់លាក់មួយ ហើយខ្ញុំក៏ ចង់ដឹងថាវាមកពីណា។

ការអត់ទោសចំពោះខ្ញុំគឺផ្តើមចេញពីការស្រឡាញ់ប៉ុន្តែក៏ដូចជាការរកឃើញថាបញ្ហារបស់ពួកគឹគេជាអ្វី តើខ្ញុំអភ័យទោសឱ្យពួកគេដើម្បីអ្វី ហើយហេតុអ្វីវាសំខាន់សម្រាប់ពួកគេក្នុងការប្រាប់រឿង របស់ពួកគេ នៅពេលពួកគេស្នើសុំការអភ័យទោស។ ពួកយើងកំពុងបង្កើតទំនាក់ទំនង។ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា នេះជារបៀបដឹកនាំរបស់ខ្ញុំ។

តើអ្វីធ្វើឱ្យអ្នកនៅបន្តក្នុងការងារ?

កម្លាំងចលនាគឺជាក្តីស្រលាញ់ដំបូងរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំពិតជាចង់ឱ្យពួកយើងរស់នៅដោយសេរី ដូច្នេះហើយក្តីសង្ឃឹម បន្តរក្សាខ្ញុំក្នុងការធ្វើការងារនេះ ការតស៊ូធ្វើឱ្យខ្ញុំនៅក្នុងការងារនេះ ការរីកចម្រើនឥតឈប់ឈរ និង ការបន្តធ្វើការវិភាគយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ និង ការគិតរកវិធីថ្មីណាមូយ វាជាអ្វីដែលយើងមិននឹកស្មានថាអាចនឹងមាន។

ខ្ញុំ​គិត​ថាការ​ស្រឡាញ់​យុត្តិធម៌​យ៉ាង​ជ្រាល​ជ្រៅ គឺការ​ប្ដេជ្ញា​ចិត្ត​ចំពោះ​ប្រជាជន​យើង។ ជាច្រើនដងដែលខ្ញុំបាន ឃើញមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍ចលនាក្រោកឈរឡើង ហើយពួកគេចេញទៅ ហើយត្រលប់មក វាដូចជា ពួកគេចាកចេញពីសហគមន៍ចលនារបស់យើង។ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ភាព​អស់​សង្ឃឹម​គឺជាផ្នែកមួយនៅក្នុងនោះ ប្រជាជន​ យើងនឹង​ដោះលែង​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក ​ហើយ​បន្ទាប់​មក​ការចូលរួម​រំដោះ​របស់​យើង​ត្រូវ​បាន​ចង​ភ្ជាប់​ គ្នា​ទៅ ​វិញ​ទៅ​មក​ និង​ ការមានសង្ឃឹម​ក្នុង ការបង្កើតពិភព​លោក​​សេរី​មួយ​។ នោះហើយជាអ្វីដែលធ្វើឱ្យខ្ញុំស្ថិតនៅក្នុង ការបន្តការងារមួយនេះ។

‍